Praca z darami

Koncepcja F. Froebla oparta jest na pracy z materiałami, których dostarcza przyroda oraz z przedmiotami, jakimi są zabawki celowo stworzone przez dorosłego dla dziecka. Są to tak zwane dary, czyli materiały, które mają postać wełnianych piłeczek oraz zestawów drewnianych klocków w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, a także- mozaiki, patyczki, pierścienie i punkty. Służą dzieciom do zabaw percepcyjno - manipulacyjnych, badawczych oraz umożliwiają rozwój zdolności artystycznych. Dzieci podejmują z ich wykorzystaniem zabawy badawcze, tematyczne i konstrukcyjne, poznają świat matematyki, tworzą ornamenty. Wymienionym aktywnościom towarzyszy śpiew, ruch oraz słuchanie literatury.

Dary są podstawą do rozwijania funkcji symbolicznej. Zamiast gotowych obrazów prezentujemy dzieciom symbole, np. zieloną piłeczkę zamiast smoka, prostą konstrukcję z drewnianych sześcianów zamiast domu, czy zamku. Upraszczając formę skłaniamy dzieci do rozwoju wyobraźni, języka, pamięci, odtwarzania własnych doświadczeń. Jednocześnie angażujemy  emocje. Dary stanowią podłoże do realizowania całej podstawy programowej – rozwijania wiedzy o świecie, przedmiotach, ludziach. Są doskonałym materiałem do nauki matematyki, rozwijają poczucie estetyki, wprowadzają w świat barw, kształtów, w świat piękna i nauki.

Dary są także atrakcyjnym materiałem do zabaw swobodnych. Ich prostota daje nieskończone możliwości użycia – w ruchu, statecznie, na płaszczyźnie i w przestrzeni. Jeden prosty dar może każdego dnia być innym elementem zabawy – takim, jak zapragnie dziecko. Zabawa staje się więc twórcza, konstruktywna i bogacąca poznawczo.

Dzieci w zabawach swobodnych tworzą z nich:

• kształty naturalne (inaczej zwane formami życia) - są to konstrukcje, które dzieci układają z wyobraźni lub posługując się wzorem,
• kształty wiedzy to konstrukcje ilustrujące zjawiska matematyczne o charakterze arytmetycznym lub geometrycznym; dzieci układają np. pionowe lub poziome płotki, ilustrujące treść zadań matematycznych,
• kształty piękna to wzory o charakterze ozdobnym, układane jako rytmy pasowe lub wzory o charakterze gwieździstym, układane jako rozety lub powstające w układzie krzyżowym; podczas układania takich ornamentów dzieci wykorzystują zjawiska matematyczne, np.  przesunięcie równoległe, a także obroty.

WALORY PRACY Z DARAMI:

• budowanie systemu wartości - nauka poszanowania przedmiotów oraz otaczającego świata,
• zaspokajanie potrzeby ciekawości i zabawy u dzieci,
• rozwijanie umiejętności społecznych – nauka współpracy,
• kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej,
• zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, wszechstronnej aktywności a także samodzielności,
• wszechstronny rozwój dzieci – zgodnie z podstawą programową,
• rozwój wyobraźni - za pomocą darów nauczyciel i dzieci mogą ilustrować treść bajek, wierszy, opowiadań czy legend,
• przygotowanie do nabywania umiejętności i czytania i pisania.

Komplet materiałów dydaktycznych składa się z 14 pudełek darów, a także siatki geometrycznej dołączonej do zestawu. Siatka wspierająca pracę z materiałami dydaktycznymi jest uzupełnieniem pracy ze schematami.

 

ORGANIZACJA PRACY WG PROGRAMU

Zajęcia dydaktyczne prowadzone według programu Dar Zabawy realizowane są w dwóch formach: pod postacią zajęć dydaktycznych w kole (określano jak Poranne koło) i zajęć rozwijających umiejętności poznawcze, społeczne i emocjonalne, realizowanych w grupach pracujących metodą stacyjną w czterech kącikach.

Organizacja przestrzeni związana jest z organizacją zajęć dydaktycznych i realizacją podstawy programowej, która po zajęciach w Porannym kole przewiduje równoległą aktywność  dzieci w czterech grupach zabawowo – zadaniowych przy kącikach aktywności związaną z tematem dnia. Dobór grup może być celowy lub losowy. Grupa pracuje cały tydzień w takim samym składzie, każdego dnia w innym kąciku. Takie rozwiązanie pozwala na wielozmysłowe i wieloaspektowe poznawanie świata – z perspektywy piękna w kąciku twórczym, z perspektywy strukturalnej w kąciku badawczym, z perspektywy samodzielności i aktywności w kąciku gospodarczym oraz z perspektywy  własnych doświadczeń i obrazów umysłowych w kąciku darów (propozycje prac w grupach znajdują się w publikacji „Dar Zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla” B. Bilewicz – Kuźnia, s. 240 – 281.) W danym tygodniu skład osobowy grupy jest taki sam, codziennie jednak grupa bawi się w innym kąciku.

Zajęcia w Porannym kole mogą być wprowadzeniem do zajęć w grupach lub ich podsumowaniem. Ten etap dnia dzieci spędzają w całej grupie. Są to najczęściej zajęcia z wierszem, zabawy orientacyjno-porządkowe organizowane przy użyciu darów, a także inne aktywności proponowane przez autorkę programu Dar Zabawy.

W programie przyjęto założenie, że zajęcia w Porannym kole i/lub aktywność w grupach zabawowo-zadaniowych jest realizowana przez co najmniej trzy dni w tygodniu. Jeden z tych dni może być dniem rozpoczęcia lub zakończenia tygodnia pracy. Tego dnia mogą odbywać się zajęcia w plenerze lub spotkanie z ciekawą osobą.